Vitaminlerin Faydaları ve Eksikliğinde Neler Olur
| Vitamin | Nerelerde Bulunur | Faydaları ve Eksikliğinde |
| A Vitamini | Karaciğer, Süt ve Süt Yağı, Yumurta Sarısı, Yeşil ve Sarı renkteki meyve ve sebzeler, Tereyağ, Balık, Et | Beyin, omurga, gözler, kalp, kulaklar gibi organların ve kemiklerin gelişiminde rol oynar. Bağışıklık sisteminin sürekliliği için gereklidir. Antikor oluşumu ve komplement etkinliklerinde rol alır. Eksikliğinde gece körlüğü, derinin kuru ve pütürlü bir yapıda yer alması. Mide ve bağırsakları örten mukozalardaki zayıflama, ülserin emilme bozukluklarının görülmesine neden olur. |
| D Vitamini | Balık karaciğeri yağı, Yumurta, Et, Balık, Tereyağı | Raşitizm: Daha çok süt çocuklarında ve ilk yaşlarda görülür.( Kemikler yumuşar ve kolay bükülebilir bir hal alır, kemik uçlarında genişlemeler, bileklerde şişlik, bacaklarda X, O şeklinde çarpıklıklar görülür.)
Osteomalasia: Yetişkinlerde görülür. Raşitizme kıyasla kemikler daha yumuşaktır. |
| E Vitamini | Soya Yağı, Margarin, Fındık, Ceviz, Badem, Buğday Özü, Kuru Baklagil, Tereyağı, Süt, Karaciğer, Et, Yumurta, Yeşil Yapraklı Sebzeler | Antioksidandır.Doymamış yağ asitlerinin vücut dokularında oksidasyonunu önler, hemolitik anemiyi önlemeye yardımcıdır.Eksikliğinde kas yorgunluğu ve zayıflaması, sinir sistemi bozuklukları, karaciğer rahatsızlıkları görülebilir, hemolitik anemi görülebilir. |
| K Vitamini | Hayvansal ve bitkisel yiyeceklerin çoğunda bulunur. En zengin kaynakları; yonca, ıspanak, kuru baklagiller, kahve, çay, balık, yeşil yapraklı sebzeler. | Karaciğerde protrombinin yapımında görevlidir. Protrombin kanın pıhtılaşma etmenidir. Eksikliğine pek rastlanmaz, ancak aşırı kanamalarda ameliyat, doğum, yaralanmalar gibi, fazla antibiyotik kullanıldığı zaman gereksinim artabilir. |
| Vitamin B1 (Tiamin) | Bitkilerde serbest, hayvanlarda ise pirofosfat veya proteine bağlı olarak bulunur. Buğday, bira mayası, et, süt, yumurta. | Karbonhidrat metabolizması için gereklidir.Tiamin yardımcı enzimi dolaylı olarak asetilkolin oluşumu için de gereklidir. Yetersizliğinde tiamin yardımcı enziminin rol aldığı tepkimeler yürüyemediğinden bazı kimyasal değişiklikler görülür.Bunlar kanda piruvik asidin artması, idrarda tiamin ve metabolizma ürünlerinin azalması. Klinik belirtileri sinir ve sindirim sistemi bozuklukları olarak görülür. Eksikliği “Beriberi” hastalığına neden olur. |
| Vitamin B2 (Riboflavin) | Karaciğer, Böbrek, Et, Süt, Peynir, Yumurta, Yeşil yapraklı sebze, Kuru baklagiller, Yağlı Tohumlar, Buğday | Metabolizmadaki bazı enzimlerin yardımcısıdır.Amino asit, protein ve yağ metabolizmasında etkilidir. Eksikliğinde riboflavin yardımcı enziminin rol aldığı kimyasal reaksiyonlar yürümeyeceğinden kimyasal değişiklikler görülür. Eksikliğinde görülen klinik bulgular derideki, özellikle dudak, burun ve göz kenarlarında yaralar meydana gelir. Ayrıca görme bozuklukları, sinir sistemi bozuklukları, mikroba karşı antikor oluşumunda azalma görülür. |
| Niasin (Nikotinamid) | Bira mayası, Kuru ve yaş ekmek mayası, Karaciğer, Böbrek, Kalp, Et, Kuru baklagiller, Buğday, Yağlı tohumlar | Vücut çalışmasındaki görevleri elektron taşıma süreci ile ilgilidir. Elektron taşıma tepkimeleri protein, karbonhidrat ve yağ metabolizmasında yer alır. Yetersizliğinde pellegra hastalığı görülür. Pellegra sinir sistemi, sindirim sistemi bozuklukları ve deride yaralarla belirlenir.Hastalık iştahsızlık, vücutta yanma hissi, halsizlikle başlar ilerlemesiyle birlikte ishal, kusma, karın ağrısı ve sinir sistemi depresyonu görülür. |
| Vitamin B6 | Balık, Kurubaklagil, Yeşil yapraklı sebze, Patates, Havuç, Taze fasulye, Kuru meyveler, Buğday unu, Et, Karaciğer, Böbrek, Bulgur, Pirinç | B6 yardımcı enzimleri metabolizmadaki birçok tepkimede rol alır. Bu tepkimelerin çoğu aminoasitlerin metabolizması ile ilgilidir.Yetersizliğinde biyokimyasal ve klinik belirtiler ortaya çıkar. Merkezi sinir sistemine bağlı konvulsiyonlar, hipokromik anemi ve deride pellegraya benzer yaralar başta gelir. Ülkemizde okul çağı çocuklarında görülen aneminin demir yetersizliği kadar B6 yetersizliği ile de ilgilidir. |
| Folik Asit | Buğday, Pirinç, Ekmek, Karaciğer, Ceviz, Badem, Mercimek, Kuru fasulye, Karnabahar, Lahana, Peynir | Vücut çalışmasındaki tek işlevi karbon metabolizması ile ilgilidir. Yetersizliğinde megaloblastik anemi, büyüme geriliği ve üreme güçlüğü görülür. |
| Vitamin B12 | Karaciğer, Böbrek, Yürek, Balık, Peynir, Tavuk, Süt, Yumurta | Metabolizmadaki bazı tepkimelerde yardımcı enzimdir. Yetersizliğinde sinir sistemi bozuklukları ile birlikte pernisiyöz anemi oluşur. Pernisiyöz anemide kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısı azalır ve şekilleri bozulur. Miyelinde oluşan bozukluk yüzünden uyuşukluk , kol ve bacaklarda duyu azalması, baş ağrıları, yorgunluk, depresyon, unutkanlık görülür. |
| Pantotenik Asit | Et, Süt, Balık, Peynir, Pirinç, Buğday unu, Patates, Havuç, Domates, Karnabahar, Yeşil yapraklı sebze | Karbonhidrat, protein ve lipit metabolizmasında, moleküller arasında asetil grubunun taşınması tepkimelerine yardımcıdır.Yetersizliğinde kısırlık, düşük, ölü doğum, büyüme geriliği, deride yaralar, sinir sistemi bozuklukları, mide ve bağırsaklarda ülser. |
| Kolin | Fosfolipit bulunan besinlerde yoğundur. Yumurta sarısı, Süt, Organ etleri, Buğday özü, Kuru baklagiller, Tahıllar | Kolin vücudun çalışmasında çeşitli moleküllere metil grupları sağlar. Ayrıca fosfolipitlerin ve beta-lipoproteinin yapımı için de gereklidir. Karaciğer yağlanması ve sirozu ile Alzheimer hastalığı, bunama ve unutkanlık durumlarında kolin ve lesitin kullanılır. İnsanlarda kolin yetersizliğine rastlanmamıştır. |
| İnositol | Fosfolipit bulunan bütün besinlerde bulunur. Vücut tarafından da üretilebilir. | Karaciğer yağlanması ve sirozu ile Alzheimer hastalığı, bunama ve unutkanlık durumlarında kullanılır |
| Karnitin | Karnitin memelilerde karaciğer ve böbrekte lizin ve metioninden sentezlenir. Et, İnek Sütü, Buğday tanesi, Ekmek, Karnabahar da bulunur. | ATP VE CoA ile aktif duruma gelmiş asil CoA’nın sitoplazmadan mitozokondriye taşınarak Beta-oksidasyon süreci ile yıkımında rol alır. Eksikliğinde hipoglisemi, kas yoğunluğu, kas ipliklerinde lipit birikimi görülür.Sirozda, istemik kalp hastalığında karnitin verilmesi önerilir. |
| Vitamin C | Maydanoz, Aserola, Kuşburnu Şalgam yaprağı, Asma yaprağı, Yeşil sivri biber, Kara lahana, Karnabahar, Ispanak, Çilek, Portakal, Limon, Greyfurt, Domates, Patates, Pırasa, Kabak, Böğürtlen, Havuç, Kızılcık, Ahududu, Kabak | Kollojen sentezinde görevlidir, kılcal kan damarlarının kuvvetli olmasında etkindir, vücudu enfeksiyonlardan ve bakteri toksinlerinden korur, steroid hormonlarının sentezinde görev alır, bazı besin öğelerinin vücutta kullanılması için yardımcıdır, amino asitlerden tirozin ve triptofanın metabolizması için gereklidir, gözü güneş ışığının oluşturduğu oksidasyon stresine karşı korur. Yetersizliğinde yorgunluk, iştah azalması, yaraların iyileşmesinde gecikme, büyümede duraklama, anemi, enfeksiyonlara karşı direncin azalması, diş etlerinin şişmesi ve kanaması, eklemlerde şişmeler, ateş, kemiklerde kırılmalarla belirlenen skorbüt hastalığı görülmektedir. |
